De Verordening, Besluit nadere regels en beleidsregels

De afgelopen weken is door gemeenten hard gewerkt aan het opstellen van concept-verordeningen om deze tijdig (uiteindelijk) in de inspraak te krijgen. In een aantal gevallen mocht ik een bijdrage leveren aan dat proces. Dit door het opstellen van een verordening en soms om daar juridisch advies over uit te brengen. Daar heb ik veel van opgestoken. Ook was het vanzelfsprekend noodzakelijk om de parlementaire behandeling er goed op na te slaan. Dat heeft veel tijd gevergd kan ik je zeggen. Nog weer drie verordeningen van mijn hand gaan zeer binnenkort de route in en dan is het afwachten welke vragen, opmerkingen of suggesties daar nog weer uit voort komen.

Wijzigingen concept verordening?
De periode van inspraak is bij gemeenten verschillend. Dat geldt ook voor de omvang en de inhoudelijke kant van de vragen die daar uit voort komen. In een aantal gevallen vraagt dat nog om kleine aanpassingen maar soms ook om flinke wijzigingen.

Eisen aan de verordening
Inmiddels hebben we kennis kunnen nemen van een flink aantal inspraakversies. En ik moet vaststellen dat erg veel verschil tussen de tot nu toe beschikbare versies. Daarbij vraag ik me in het algemeen af of de risico’s bij het opstellen van deze verordening soms niet ook worden onderschat. Bedenk dat deze verordening dienst gaat doen in het eerste jaar. In 2015 moet het college voor de AWBZ-verzekerden ambtshalve een onderzoek als bedoeld in artikel 2.3.2 Wmo 2015 uitvoeren (art. 8.3 Wmo 2015). Mocht daarna een aanvraag worden ingediend, dan zal het college daarop moeten beslissen op basis van de schriftelijke weergave van het onderzoek en op basis van de verordening.

Eisen aan de verordening
Hoe zat het ook al weer? Artikel 2.1.3 Wmo 2015 bepaalt de opdracht aan de gemeenteraad een verordening vast te stellen. Het eerste lid van dat artikel luidt: De gemeenteraad stelt bij verordening de regels vast die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van het in artikel 2.1.2 Wmo 2015 bedoelde plan en de door het college ter uitvoering daarvan te ne-men besluiten of te verrichten handelingen. Het tweede lid schrijft voor wat in ieder geval in de verordening moet worden bepaald. Dat betekent dat de verordening ook meer mag regelen. Ook in andere artikelen wordt bepaald wat in ieder geval in de verordening moet worden geregeld en in welke gevallen de gemeenteraad een keuze heeft dat te doen. Dat betekent als de keuze in die gevallen wordt gemaakt, dan moet dat in de verordening worden vastgelegd.

Prestaties en rechtszekerheid
Naast het beleidsplan zal de gemeenteraad – mede met het oog op duidelijkheid voor de burger over de van de overheid te verwachten prestaties en de rechtszekerheid – bij verordening een aantal zaken moeten regelen die noodzakelijk zijn om de wet en het beleidsplan goed uit te voeren. Bij het verstrekken van een maatwerkvoorziening komt het op maatwerk aan. Het is daarom niet mogelijk of wenselijk dat in de verordening limitatief wordt geregeld welke maatwerkvoorzieningen zullen worden verstrekt. In artikel 1.2.1 Wmo 2015 is in algemene termen omschreven in welke gevallen iemand in aanmerking komt voor de verschillende maatwerkvoorzieningen (TK 2013/14, 33 841, nr. 3, p. 133, MvT artikelsgewijs).

Hoe te bieden?
Die rechtszekerheid kan op verschillende manieren worden geboden. Door resultaten op te nemen waar de maatschappelijke ondersteuning op is gericht. Daarbij kan ook worden gekozen om het bestaande beleid te borgen. Ik meen dat de gemeenteraad daarin zeker bevoegd is om normerende bepalingen op te nemen, waarbij het college niet de bevoegdheid kan worden ontzegd om in individuele gevallen af te wijken. Denk aan de 1500-2000 kilometergrens bij het verlenen van vervoersvoorzieningen. Verder stel ik me op het standpunt dat niet valt in te zien dat een groot aantal beperkende voorwaarden (criteria) zoals die thans worden gehanteerd niet van overeenkomstige toepassing zijn onder de Wmo 2015. Denk aan bepalingen over de risicosfeer (vergelijk CRVB:2013:BZ7735). Ook kan een zogenoemde regelarme verordening van toepassing zijn. Daarin is dan vaak opgenomen wat in ieder geval in de beschikking moet zijn opgenomen teneinde rechtszekerheid te bieden. Ik merk daarbij wel op dat het naar oordeel van het college is om te bepalen of een cliënt is aangewezen op een maatwerkvoorziening. Verder binden dergelijke bepalingen het college wel.

Kaderstellende rol en terughoudendheid met delegatie
De regering hecht eraan dat gemeenteraden bij het opstellen van de verordeningen de kaderstellende rol ten volle benutten en de inwoners bij de totstandkoming van het lokale beleidskader actief betrekken. Ook de verantwoording over het gevoerde beleid vraagt de aandacht van de gemeenteraden. Volgens de regering moet de gemeenteraad terughoudend omgaan met het delegeren van bevoegdheden aan het college (TK 2013/14, 33 841, nr. 34, p. 16 nota nav het verslag).

Delegatie van bevoegdheden
In tegensteling tot artikel 5 Wmo 2007 spreekt artikel 2.1.3 Wmo 2015 niet over “met in achtneming van het bepaalde bij of krachtens deze wet”. Dat roept dan ook de vraag op in hoeverre de gemeenteraad in de Wmo 2015 bevoegd is tot delegatie van nadere regels aan het college, en zo ja op welke onderdelen (vergelijk CRVB:2010:BO7133 en CRVB:2010:BO6880). Ten overvloede wordt nog opgemerkt dat in het Besluit nadere regels alleen onderwerpen nader geregeld mogen worden die rechtstreeks voortvloeien uit de verordeningsbepaling(en). Wat ik veel zie is dat gemeenten kiezen om de regels over hoe de hoogte van het persoonsgebonden budget worden vastgesteld direct wordt ‘doorgedelegeerd’ aan het college. Dat lijkt mij onjuist. De kaders hiervoor zullen toch echt door de gemeenteraad moeten worden bepaald.

Criteria
In de verordening zal de gemeenteraad aan de hand van geschikte en toepasbare criteria meer in detail en concreet nader moeten afbakenen in welke gevallen iemand voor een maatwerkvoorziening in aanmerking komt. Het ligt in de rede ervan uit te gaan dat deze criteria zullen kunnen en moeten verschillen naar gelang van de verschillende denkbare maatwerkvoorzieningen (TK 2013/14, 33 841, nr. 3, p. 134, MvT artikelsgewijs).

Een voorbeeld
Verder zie ik met regelmaat de ‘verbasterde’ bepaling terugkomen over de algemeen gebruikelijke verhuizing (vergelijk CRVB:2010:BO8856 en CRVB:2012:BW6548).

Ten aanzien van een maatwerkvoorziening met betrekking tot zelfredzaamheid en participatie geldt dat een cliënt alleen voor een maatwerkvoorziening in aanmerking komt als:
a. de noodzaak tot ondersteuning voor de cliënt redelijkerwijs niet vermijdbaar was, en
b. de voorziening voorzienbaar was, maar van de cliënt redelijkerwijs niet verwacht kon worden maatregelen te hebben getroffen die de hulpvraag overbodig had gemaakt.

Vermijdbaar
Dit vraagt om een deugdelijke toelichting. Vermijdbaar impliceert dat de cliënt iets had moeten doen maar dat dus niet heeft gedaan. Voor zover het betekent dat iemand moet anticiperen op wat er zou kunnen gaan komen, zie ik daar geen aanknopingspunten voor in de parlementaire behandeling. En wat redelijkerwijs is hangt af van de omstandigheden in het individuele geval.

Voorzienbaar
Hetzelfde als hierboven staat geldt ook voor de term voorzienbaar. Ook hier weer wat in  redelijkheid mag worden verwacht van iemand. Daarnaast moet het volgens de bepaling gaan om maatregelen die de hulpvraag (behoefte aan maatschappelijke ondersteuning) overbodig had gemaakt. Geldt dit niet als het een klein beetje overbodig is? Voorzienbaarheid in de zin van onhandige keuzes van iemand zijn volgens mij onder te brengen in de categorie risicosfeer. In voorkomende gevallen kan een maatwerkvoorziening worden geweigerd (zie TK 2013/14, 33 841, nr. 3, p. 148 MvT en vergelijk CRVB:2013:CA0186 en CRVB:2012:BY5215).

Veel te vertellen tijdens de Studiedag
Er valt veel vertellen of te schrijven over hoe een verordening het beste  kan worden opgesteld. Wat kan en mag weten we niet helemaal zeker. Pas als de bestuursrechter zich daarover uitlaat. Naast de verordening kan de gemeente een Besluit en beleidsregels opstellen. Tijdens de Studiedag de Verordening geordend op 3 september komen niet alleen de concept verordening en bijbehorende vragen uit de inspraak aan bod. Maar ook een serieuze doorkijk naar het Besluit en de beleidsregels. De geïnteresseerde lezer wijs op een eerder blog over beleidsregels.

©Ingeborg Lunenburg opleiding + advies 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*